ƏDALƏT, MÜSAVAT VƏ HÜRRİYYƏT

Sual: Hər işdə müsavat, hər zaman tərəfsizlik və sonsuz hürriyyət düşüncəsi nə dərəcə düzgündür?

CAVAB
Bəzi insanlar tərəfindən tez-tez istismar edilən kəlmələrdən biri də bərabərlikdir, müsavatdır. Hər zaman, hər işdə bərabərlik, bəzən zülüm olur. Çünki yaxşı ilə pis, alim ilə cahil, sağlam ilə qüsurlu və bunlar kimi fərqli şeylərin müsavi olmasını istəmək əşyanın təbiətinə ziddir.
Ədalət, çox vaxt bərabərlikdən fərqlidir. Məsələn, bir müdir, hündürlüyü 1.5 metr olan işçisinə, geyim tikdirmək üçün 3 metr parça alsa, eyni parçadan boyu 2 metr olan işçisinə 4 metr parça almalıdır. Hər iki işçi də eyni parçadan geyinəcəyi üçün ədalətli iş görülmüş sayılır. Lakin hər birinə yüz manat verilsə, alçaqboylu olan işçi, hündür olandan daha qiymətli parça alacaq. Müdir, eyni pulu verdiyi üçün hündür olan, daha keyfiyyətsiz parça almaq məcburiyyətində qalacaq. Müdirin, hər bir işçiyə çatacaq qədər eyni parçadan alması ədalət, ikinci misalda olduğu kimi hər birinə eyni miqdarda pul verməsi bərabərlik olacaq.

Göründüyü kimi, hər ikisinə də eyni pulu vermək bərabərlik olsa da, bu pulla hündür işçinin digərindən daha keyfiyyətsiz parça alması, bir növ haqsızlıq sayılır. Eyni parçadan birinə az, digərinə çox verilib qeyri-bərabərlik olmasına baxmayaraq, ikisi də eyni parçadan geyim sahibi olduqları üçün ədalətlə hərəkət edilmiş sayılır.