SÖHBƏT ADAMA GÖRƏ HALAL HARAM DƏYİŞƏR

Sual: Bəzi qidaların zərər verənlərə, allergiya edənlərə haram, zərər verməyənlərə mübah olduğunu bildirirsiniz. Heç adama görə haram, halal dəyişər? Birinə haram olan şey digərinə halal olar?

CAVAB

• İstisnalar çoxdur. Birinə halal olan şey o birinə haram ola bilər. Budur vəsiqələri:
• Zənginə zəkat fərz ikən, kasıba fərz deyil. Həcc də hər kəsə fərz deyil. Qurban kəsmək də kasıb zəngin ayrı-seçkilik vardır.  Səqədəyi fitr da belədir. (Dürər)
• Demək ki, birinə fərz olan ibadət bir başqasına fərz olmur.
• Ayaqda namaz qılmaq (qiyam) fərzdir. Amma xəstələrə fərz deyil. (Cövhərə)
• Demək ki, birinə fərz olan xüsus, bir başqasına fərz olmaya bilir.
• Vaxt girməyəndə namaz fərz olmaz. Qütblərə yaxın yerlərdə şam və sübh namazı fərz olmur.  Qılınması yaxşı olar. (Taxtavi)
• Demək ki, hər əmr hər kəs üçün deyil.
• Dəstəmazın fərzi dörddür. Ayaqları olmayan üçün üçdür. (Hələbi)
• Demək ki, dəstəmazın fərzi belə sağlama, şikəstə görə dəyişir.
• Dörd rükətli fərzləri, dörd rükət olaraq qılmaq fərzdir. Amma səfəri olanlara fərz deyil. Hətta iki rükət qılması vacibdir.  (İbni Abidin)
• Hür qadın üçün, əl üz xaric, bədəninin hamısını örtməsi fərz, açması haram ikən, cariyə üçün elə deyil. Cariyə başını, qollarını hətta dizdən aşağısını da aça bilər. (Hindiyyə)
• Öz qardaşı ilə evlənmək haram ikən, başqaları ilə evlənmək haram deyil. (Bahrür-raik)
• Zənginlərin dilənməsi, hətta zəkat alması haramdır. Fəqət, bunun istisnaları da vardır. Məsələn hədisi-şərifdə buyurulur ki:
• “Elm öyrənməkdə olanın 40 illik ehtiyacı pulu olsa da, belə zəngin tələbəyə zəkat vermək caizdir.”  (Rədd-ül muxtar)
• Demək ki, zəngin birinə haram olan şey, başqa bir zənginə halal ola bilir.
• Leş və şərab haramdır. Aclıqdan və susuzluqdan öləcək olanlara haram deyildir. (Bəzzaziyyə)
• Bəzi dərmanlar, məsələn penisilin, bəzilərinə allergiya verir, ölümünə səbəb ola bilər. Özünə allergiya edən dərmanlardan istifadə etmək haram olar. Amma bu dərmanlar başqasına haram olmaz.  (Bəriqa)