MƏNQİBƏ TƏRBİYƏ YARADILIŞA BAĞLIDIR

Hökmdarlardan biri vəzirinə oğlunun müəllimindən şikayətlənirdi:

- Mən istəyirəm ki, oğlum elm öyrənsin, mənim yerimə yaxşı bir hökmdar olsun, o isə davamlı musiqi ilə, sazla-sözlə məşğuldur. Demək ki, müəllimi buna yaxşı bir istiqamət verə bilmir.

Vəzir deyir ki:

- Hökmdarım, müəllimin qəbahəti yoxdur. Uşağın qabiliyyəti nəyə isə, müəllimi ancaq onda irəliləməsinə, yetkinləşməsinə kömək edə bilər. İnsanın təbiəti dəyişdirilə bilməz. Tərbiyə yaradılışa tabedir.

Hökmdar, tərbiyə ilə yaradılışa istiqamət verə biləcəyini iddia edirdi. Bunu isbat üçün bir axşam sarayında bir əyləncə təşkil etdi. Bu əyləncə əsnasında təlim almış pişiklərin bir nümayişi də yer alırdı. Bu pişiklər kürəklərində bir qab içində yanan şamları daşıyırlar və onları düşürmüyorlardı. Hökmdar vəzirə bu pişikləri göstərərək dedi ki:

- Görürsünüz, tərbiyənin nələrə gücü çatır.

Vəzir cavab vermədi. Yeni bir əyləncə gecəsini gözlədi. Bir başqa gecədə təşkil edilən əyləncəyə gələrkən yanında gizlicə bir neçə dənə siçan gətirdi. Pişiklər nümayişə başladığı zaman bu siçanları pişiklərin yanına buraxdı. Siçanları görən pişiklər bellərindəki qabı, şamı unudub siçanların arxasınca qaçdılar. Mum, qablar hamısı bir yana yuvarlandı. Yanan şamlardan yerdəki xalçalar alovlandı. Ortalığa bir anda qarışıqlıq düşdü. Tam bu əsnada vəzir padşaha yanaşıb iddiasını isbat etmə qüruru ilə belə dedi:

- Gördünüzmü, padişahım, tərbiyə yaradılışa tabedir.