MƏZHƏBLƏR DİNİ HÖKMLƏRİN TOPLUSUDUR (1)

Peyğəmbərimiz əleyhissəlam dinimizi yaymaq üçün fərqli məmləkətlərə göndərdiyi Səhabələri, həmçinin onlardan sonra gələn yüksək xüsusiyyətlərə sahib olan din alimləri (hal-hazırda belə alimlər yoxdur) fərqli məsələlər üçün yüzlərlə, hətta minlərlə problemləri dinimizin hökmləri ilə həll etmiş, dinimizdə qadağan olunan və əmr olunan şeyləri bildirmişdirlər. Bu hökmləri onlar Qurani-Kərimdən, orada olmadıqda (bilirsiniz ki, bütün dini hökmlər Quranda yoxdur, məsələn namazlar neçə rükətdir, zəkat necə verilir, nikah, boşanma necə olur) orada yoxdursa, hədisi-şəriflərdən çıxarırdılar. Əgər müəyyən məsələlərin həlli nə Quranda, nə də hədislərdə yox idisə, orda açıq-aydın belə olmalıdır, elə olmalıdır deyə bildirilmiş KONKRET SÖZ yox idisə, o zaman öz İCTİHADLARINA görə hökm çıxarırdılar. İCTİHAD  öz ağlına görə hökm çıxarır demək DEYİLDİR. İCTİHAD bir açıq bildirilməmiş problemi, hökmü digər açıq bildirilmiş hökmlərə BƏNZƏDƏRƏK, ONLARDAN ALARAQ dini hökm çıxarmağa deyilir. İCTiHAD EDİLƏRƏK çıxarılan dini hökmlərin TOPLUSUNA MƏZHƏB deyilir. Bir alimin ictihadı, bəzən eyni hökm qarşısında başqa alimin ictihadına BƏNZƏMƏYƏ BİLƏR, fərqli ola bilər. Hər alim üçün onun öz ictihadı doğru olaraq qəbul edilir. Alim olmayan bizim kimi müsəlmanlar da istədiyimiz alimin ictihadına tabe ola bilərik. Bu da öz növbəsində doğru qəbul edilir. Bəs hər alim ictihad edə bilərmi? XEYR ƏSLA. İctihad edə biləcək alimlər o qədər dərin və böyük kriteriyalara sahib olmalıdırlar ki, son beş-altı yüz ildə artıq belə bir alim dünyaya gəlməmişdir. İctihad çox incə, çox dərin bir məsələdir. ANCAQ ictihad edən alimlərinin dini hökmləri, MƏZHƏBLƏRİ  günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Bu alimlər Qurani-Kərimdə, hədisi-şəriflərdə bildirilən, ancaq sənin kimi, mənim kimi müsəlmanların min il oxusaq belə basa düşə bilməyəcəyimiz dini hökmləri, üyüdərək bizim üçün hazır tikə halına gətirmişlər, yəni başa düşəcəyimiz dildə FİQH kitabları yazmışlar. Bu kitablardan biri də TAM İLMİHAL kitabıdır. TAM İLMİHAL kitabında müasir dövrümüz üçün lazım olan bütün dini hökmlər ən asan dildə bildirilmişdir.